PARIJS — Aan de winderige kust van Flamanville, een industriestad in het noordwesten van Frankrijk met uitzicht op het woelige water van het Kanaal, herbergt een torenhoge betonnen koepel een van ’s werelds krachtigste kernreactoren.
Maar wanneer deze kolossale reus zal beginnen met het leveren van stroom aan het Franse elektriciteitsnet, is een raadsel.
De bouw is een volledig decennium achter op schema en 12 miljard euro, of $ 13 miljard, boven het budget. Plannen om dit jaar te starten zijn alweer verschoven naar 2024. En de problemen in Flamanville zijn niet uniek. De nieuwste kerncentrale van Finland, die begon vorige maand te werkenzou in 2009 klaar zijn.
Terwijl de oorlog van president Vladimir V. Poetin in Oekraïne Europa ertoe aanzet zijn afhankelijkheid van Russisch aardgas en olie te verbreken, neemt het profiel van kernenergie toe en belooft het zowel energie van eigen bodem als betrouwbare elektriciteit.
Kernenergie zou kunnen helpen om de dreigende energiecrisis in Europa op te lossen, zeggen voorstanders, als aanvulling op een belangrijke spil die al voor de oorlog aan de gang was om zonne-, windenergie en andere hernieuwbare technologieën te gebruiken om ambitieuze klimaatveranderingsdoelen te halen.
“De invasie van Poetin heeft onze overwegingen op het gebied van energiezekerheid in Europa opnieuw gedefinieerd”, zegt Fatih Birol, hoofd van het Internationaal Energieagentschap. Hij voegde eraan toe: “Ik zou verwachten dat kernenergie een stap terug zou kunnen doen in Europa en elders als gevolg van de energieonzekerheid.”
Maar het realiseren van een nucleaire opleving brengt veel problemen met zich mee.
Het streven naar kant-en-klare alternatieven voor Russische brandstof heeft de politieke verdeeldheid in Europa over kernenergie vergroot, als een blok van pronucleaire landen onder leiding van Frankrijk, de Europese grootste atoomproducent, dringt aan op een opbouw, terwijl Duitsland en andere gelijkgestemde landen zich daartegen verzetten, daarbij verwijzend naar de gevaren van radioactief afval. Een recent plan van de Europese Commissie om de afhankelijkheid van Rusland nadrukkelijk te verminderen heeft kernenergie van een lijst gelaten energiebronnen in aanmerking te nemen.
De lange vertragingen en kostenoverschrijdingen die het enorme Flamanville-3-project, een ultramoderne drukwaterreactor die is ontworpen om 1.600 gigawatt aan energie te produceren, hebben achtervolgd, zijn kenmerkend voor bredere technische, logistieke en kostenuitdagingen waarmee een uitbreiding wordt geconfronteerd.
EEN kwart van alle elektriciteit in de Europese Unie afkomstig is van kernenergie die in een tiental landen wordt geproduceerd uit een verouderende vloot die grotendeels in de jaren tachtig is gebouwd. Frankrijk produceert met 56 reactoren meer dan de helft van het totaal.
Een vloot van maximaal 13 kernreactoren van de nieuwe generatie gepland in Frankrijk, met een ander ontwerp dan die in Flamanville, zou pas in 2035 klaar zijn – te laat om een verschil te maken in de huidige energiecrisis.
Aan de overkant van het kanaal kondigde Groot-Brittannië onlangs ambities aan voor maar liefst acht nieuwe kerncentrales, maar de realiteit is meer ontnuchterend. Vijf van de zes bestaande Britse reactoren zullen naar verwachting binnen tien jaar buiten gebruik worden gesteld vanwege hun leeftijd, terwijl er slechts één nieuwe kerncentrale in aanbouw is, een lang vertraagde, door Frankrijk geleide reus die 20 miljard pond kost in Hinkley Point in het zuidwesten van Engeland. Het eerste deel zal naar verwachting in 2026 online komen.
Anderen die in Oost-Europa worden overwogen, zullen naar verwachting niet vóór 2030 online komen.
“Nucleair gaat zo lang duren”, omdat de projecten minstens 10 jaar nodig hebben om te voltooien, zei Jonathan Stern, senior research fellow bij het onafhankelijke Oxford Institute for Energy Studies.
“Het grote probleem is om van Russisch gas af te komen, en dat probleem is nu – niet in een decennium, wanneer we misschien een nieuwe generatie kernreactoren hebben gebouwd,” voegde hij eraan toe.
Voorstanders zeggen dat kernenergie een oplossing kan zijn als de politieke wil er is.
De Belgische regering heeft, in overleg met de Groene Partij van het land, een beslissing teruggedraaid kernenergie uit te faseren tegen 2025 en de levensduur van twee reactoren met nog eens tien jaar te verlengen, aangezien Rusland vorige maand zijn aanval op Oekraïne opvoerde. De energie zal België helpen om niet meer afhankelijk te zijn van Russisch gas bij het bouwen van hernieuwbare energiebronnen, waaronder windturbines en zonnevelden, om tegen 2035 de Europese klimaatdoelstellingen te halen.
“De invasie van Oekraïne heeft mijn leven veranderd”, zei de Belgische minister van Energie, Tinne Van der Straeten, vorige week, toen hij de ommezwaai van de regering uitlegde. “We wilden onze import uit Rusland verminderen.”
Maar in Duitsland, dat meer dan enig ander Europees land afhankelijk is van Russisch gas en kolen, lijkt het idee om kernenergie te gebruiken om een energiecrisis te overbruggen nergens toe te leiden.
Duitsland is van plan zijn laatste drie kerncentrales tegen het einde van het jaar te sluiten, het laatste hoofdstuk in een programma dat de wetgevers hebben goedgekeurd om de vloot van 17 reactoren van het land uit te faseren na de kernramp in Fukushima, Japan, in 2011.
Twee van de grootste energiebedrijven van Duitsland zeiden open te staan voor uitstel van de sluiting om de afhankelijkheid van het land van Rusland te verminderen. Maar de Groene partij, die deel uitmaakt van de regeringscoalitie van Berlijn, sloot de exploitatie ervan uit – laat staan dat ze drie kerncentrales die in december werden gesloten, heropend.
“We hebben om redenen die ik zeer goed en juist acht, besloten dat we ze willen uitfaseren”, vertelde kanselier Olaf Scholz deze maand aan het parlement, eraan toevoegend dat het idee om de uitstap van Duitsland uit kernenergie uit te stellen “geen goed plan” was.
Zelfs in landen die kernenergie als een waardevolle optie zien, liggen er tal van hindernissen in de weg. “Het gaat niet van de ene op de andere dag gebeuren”, zegt Mark Hibbs, nucleair expert bij de onderzoeksorganisatie Carnegie Endowment for International Peace.
De plannen van president Emmanuel Macron voor een renaissance van kernenergie in Frankrijk voorzien in een golf van grote en kleine atoomreactoren van de nieuwe generatie tegen een geschatte startprijs van € 50 miljard ($ 57 miljard) – een duizelingwekkende prijs die andere Europese landen niet kunnen of willen winnen. t overnemen. De opbouw zal niet snel gaan, erkende hij, deels omdat de industrie ook een nieuwe generatie kernenergie-ingenieurs moet opleiden.
“De meeste regeringen duwen en duwen, en zelfs als ze beginnen met bouwen, duurt het lang”, zei de heer Stern van het Oxford Institute for Energy Studies. “Al deze andere technologieën vorderen snel en ze worden allemaal goedkoper, terwijl kernenergie niet vooruitgaat en duurder wordt.”
In de tussentijd zijn veel van de verouderde reactoren van Frankrijk, gebouwd om energieonafhankelijkheid te creëren na de oliecrisis van de jaren zeventig, gepauzeerd voor veiligheidsinspecties, waardoor het voor Franse kernenergie moeilijk is om de Russische energieschaarste te helpen overbruggen, zei Anne-Sophie Corbeau van de Center on Global Energy Policy aan de Columbia University.
“De nucleaire productie in Frankrijk zal dit jaar afnemen, tenzij je een magische oplossing vindt, maar er is geen magische oplossing”, zei ze.
Toch kan de agressie van Moskou helpen om te keren wat een boog was van de geleidelijke achteruitgang van de industrie.
Onlangs is er een reeks positieve verklaringen geweest. Naast de aankondiging van Groot-Brittannië deze maand om zijn nucleaire capaciteit uit te breiden, is Nederland van plan om, met één reactor, bouw er nog twee aanvulling op zonne-, wind- en aardwarmte.
En in Oost-Europa had een aantal landen in de schaduw van Rusland plannen gemaakt om vloten van kernreactoren te bouwen – een stap die volgens voorstanders vooruitziend lijkt in de nasleep van de Russische invasie van Oekraïne.
NuScale Power, een bedrijf uit Oregon dat een nieuw reactorontwerp verkoopt waarvan het beweert dat het goedkoper en sneller te bouwen zal zijn omdat de belangrijkste componenten in fabrieken zullen worden geassembleerd, heeft voorlopige overeenkomsten getekend in Roemenië en Polen.
De invasie van Rusland heeft de “wens van klanten versterkt om kernenergie te beschouwen als onderdeel van de algemene energiemix voor hun portefeuilles”, zegt Tom Mundy, Chief Commercial Officer van het bedrijf.
Nuclearelectrica, het Roemeense energiebedrijf, gaat door met zowel een NuScale-fabriek als twee Canadese reactoren, ter begeleiding van een paar nucleaire installaties die ongeveer 20 procent van de elektriciteit van het land opwekken, zei Cosmin Ghita, de chief executive.
“De crisis in Oekraïne heeft ons duidelijk de noodzaak getoond om de energiezekerheid te versterken”, zei de heer Ghita. “We krijgen meer grip op onze projecten.”
Meike Becker, een nutsanalist bij Bernstein, een onderzoeksbureau, zei dat de oorlog in Rusland op de lange termijn waarschijnlijk “het Europese idee zal helpen” om meer energie-onafhankelijk te zijn.
“Dat is iets dat nucleair kan leveren,” voegde ze eraan toe.
Liz wethouder gemeld uit Parijs, en Stanley Reed uit Londen.
